---

proposal

journalist

> Chciałbym prosić o krótki (kilka zdań) komentarz w sprawie przyznanej
> właśnie nagrody Nobla z dziedziny fizyki dla Johna C. Mathera i Georga F.
> Smoot;'a za badania ciał doskonale czarnych we Wszechświecie oraz
> mikrofalowego promieniowania tła. 

> Interesuje mnie zwłaszcza odpowiedź na
> pytanie, dlaczego ta dziedzina wiedzy jest tak istotna i na czym polega
> niezwykłość odkrycia Amerykanów? 

> I jeszcze jedna prośba - jeżeli można
> chciałbym poprosić o wyjaśnienie tego w miarę przystępny sposób, tak aby
> przeciętny czytelnik naszej gazety nie poczuł się zdezorientowany :)

proposed answer

John C. Mather, George Smoot i David Wilkinson (umarł w 2002r.) wspólnie z ponad 20 współpracownikami przeprowadzili przy użyciu satelity COBE (COsmic Background Explorer) jeden z najważniejszych eksperymentów w historii nowoczesnej kosmologii obserwacyjnej: http://lambda.gsfc.nasa.gov/product/cobe/

Przed wykonaniem przez nich mapy nieba na falach elektromagnetycznych o długościach w przedziale od 3mm do 1cm za pomocą COBE wiedziliśmy tylko, że Wszechświat w wielkiej skali jest bardzo jednorodny. Kosmologowie podejrzewali jednak, iż ta jednorodność nie jest absolutnie doskonała a więc, że w niektórych miejscach Wszechświat jest odrobinę gęstszy a w innych rzadszy. To trochę tak, jak góry i doliny na Ziemi. Powierzchnia Ziemi, jak dosknale wiemy, bynajmniej nie jest płaska i to nie tylko w wielkiej skali, bo przecież Ziemią jest okrągła na obraz i podobieństwo kuli, ale także w małej skali, jako że kula ziemska to wcale nie jest dokładnie kula w rozumeniu geometrii, tylko mamy na niej "guzy" i "wgłębienia" czyli góry i doliny. Otóż mapa kosmosu wytworzona przez COBE pokazała po raz pierwszy, te "góry i doliny" na skalach kosmologicznych, tzn. w skali miliardów lat świetlnych.

Widmo promieniowania obserwowane przez COBE było perfekcyjnym przykładem widma "ciała doskonale czarnego" lepszym niż to, co możemy odwzorować w laboratoriach ziemskich. Temperatura owego "ciała doskonale czarnego" i statystyki owych "gór i dolin" były spektakularnym potwierdzeniem teoretycznych przewidywań kosmologów, mianowicie potwierdzają one elementarne podstawy naszego modelu Wszechświata, znanego popularnie jako model "Wielkiego Wybuchu".

Smoot i Mather a także i ich liczni koledzy całkowicie zasługują na Nagrodę Nobela. Niestety, Wilkinson umarł w 2002r., ale następny satelita podobny do COBE, tyle że jeszcze dokładniejszy, nosi jego imię - Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP).

Przeczytaj więcej: (po polsku o kosmologii) http://pl.wikipedia.org/wiki/Kosmologia_obserwacyjna (po angielsku o satelicie COBE) http://en.wikipedia.org/wiki/COBE